راز شکلگیری پاموککاله؛ طبیعت چطورهمچین شاهکاری ساخته؟
وقتی اولین بار عکس پاموککاله رو میبینی، فکر میکنی یکی با فتوشاپ یه کوه برفی رو گذاشته وسط تابستون ترکیه! ولی وقتی خودت میری بالای تپه و پابرهنه روی سنگهای سفید و گرم قدم میذاری و آب فیروزهای از زیر پات رد میشه، تازه میفهمی چرا بهش میگن «قلعه پنبهای». این شاهکار سفیدرنگ نه برفه، نه سنگ مرمره؛ یه پدیده زمینشناسی زندهست که هنوز هم داره بزرگتر میشه. بیا دقیق برات بگم طبیعت چطور طی هزاران سال این همه زیبایی رو ساخته.
پاموککاله دقیقاً چیه و چرا اینقدر عجیبه؟
پاموککاله در زبان ترکی یعنی «قلعه پنبهای». یه تپه سفید به مساحت حدود ۲۷۰۰ متر طول و ۱۶۰ متر ارتفاع که از دور انگار یه آبشار یخزدهست. روی این تپه ۱۷ چشمه آبگرم با دمای ۳۵ تا ۱۰۰ درجه وجود داره که هر سال حدود ۲۵۰ لیتر در ثانیه آب معدنی پر از کلسیم ازشون بیرون میزنه. همین آب طی ۲۰ هزار سال این منظره باورنکردنی رو ساخته.
فرآیند علمی شکلگیری تراورتنهای پاموککاله چیه؟
همه چیز از چشمههای آبگرم زیرزمینی شروع میشه. آب باران که تو زمین نفوذ میکنه، تا عمق ۲–۳ کیلومتری پایین میره و با سنگهای آهکی و گچی داغ برخورد میکنه. اونجا گرم میشه و پر از بیکربنات کلسیم میشه.
وقتی این آب داغ به سطح زمین میرسه و با هوای خنک برخورد میکنه، دیاکسید کربن خودش رو از دست میده (مثل وقتی در نوشابه رو باز میکنی). همین باعث میشه کلسیم کربنات به صورت جامد رسوب کنه و لایهلایه روی هم جمع بشه.
هر روز حدود ۱ میلیمتر تراورتن جدید ساخته میشه؛ یعنی هر ۱۰۰۰ سال یک متر ارتفاع اضافه میشه! به همین خاطر پاموککاله هنوز زندهست و داره رشد میکنه.
چرا حوضچههای پاموککاله اینقدر سفید و براقن؟
کلسیم کربنات خالص کاملاً سفیده. وقتی آب از بالای تپه سرازیر میشه، لایه نازکی روی سنگها میمونه و مثل یه لعاب براق میشه. نور آفتاب هم که میافته روش، انگار هزاران آینه کوچیک داره برق میزنه. هر چی آب بیشتر جریان داشته باشه، رنگش سفیدتر و درخشانتره. به همین خاطر صبح زود و غروب که نور موربه، رنگها دیوونهکننده میشن.
استخر کلئوپاترا؛ همون حوض طبیعی بالای پاموککاله
بالاترین نقطه پاموککاله یه استخر طبیعی به عمق ۶–۷ متر هست که رومیها بهش میگفتن «حمام مقدس». افسانه میگه کلئوپاترا برای زیبایی پوستش اینجا شنا میکرده (هرچند تاریخنویسها میگن احتمالاً نیومده!). آبش ۳۶ درجهست، پر از مواد معدنی و کفش پر از حبابهای ریز گاز. هنوز هم میتونی توش شنا کنی (با بلیط جداگانه).
شهر باستانی هیراپولیس؛ یه موزه روباز بالای قلعه پنبهای
رومیها ۲۲۰۰ سال پیش روی همین تپه شهر هیراپولیس رو ساختن چون اعتقاد داشتن آب اینجا شفابخشه. الان میتونی همزمان هم تو تراورتنها راه بری، هم از تئاتر رومی ۱۲ هزار نفری، هم از موزه و هم از گورستان بزرگش دیدن کنی. جالب اینه که زلزله سال ۱۳۵۴ میلادی شهر رو خراب کرد، ولی تراورتنها همچنان سالم موندن!
پاموککاله در طول تاریخ چه تغییراتی کرده؟
تا دهه ۱۹۸۰ هتلهای بزرگ بالای تپه ساخته بودن و آب چشمهها رو برای استخر هتلها منحرف کرده بودن. تراورتنها داشت قهوهای و خاکستری میشد. سال ۱۹۸۸ یونسکو پاموککاله رو ثبت جهانی کرد و دولت ترکیه همه هتلها رو خراب کرد، جاده ساخت و کفش رو ممنوع کرد. از اون موقع تا حالا رنگ سفید دوباره برگشته و هر سال هم بهتر میشه.
بهترین زمان بازدید از پاموککاله برای عکس و راحتی
بهترین ماهها: اردیبهشت، خرداد، مهر و آبان
- صبح خیلی زود (ساعت ۸ که درب باز میشه) برو؛ هم خلوتتره، هم نور عالی برای عکس
- غروب هم فوقالعادهست؛ رنگها نارنجی–صورتی میشن
- زمستون هم خیلی خلوت و قشنگه، ولی آب سردتره
- تابستون (تیر–مرداد) خیلی گرمه و شلو میشی، ولی بازم شلوغه
نکات مهم که قبل از رفتن به پاموککاله باید بدونی
- حتماً پابرهنه برو؛ کفش ممنوعه تا تراورتن خراب نشه
- دمپایی لاانگشتی یا صندل آبی ببر؛ سنگها گاهی تیز میشن
- حوله و مایو همراهت باشه برای استخر کلئوپاترا
- از بالا به پایین راه برو؛ مسیر برگشت رو با مینیبوس میتونی بیای
- کرم ضدآفتاب و کلاه فراموش نشه؛ سایه خیلی کمه
- آب معدنی زیاد بخر؛ گرما اذیتت میکنه
- اگه میخوای عکس بدون آدم بگیری، صبح خیلی زود یا غروب آخری برو
پاموککاله فقط یه عکس اینستاگرامی نیست!
اینجا یه کتاب زمینشناسی زندهست که هر لحظه داره صفحه جدید مینویسه. وقتی پابرهنه روی سنگهای گرم و نرم راه میری، آب گرم از زیر پات رد میشه و غروب نارنجی بالای سرته، یهو حس میکنی زمان وایستاده. پاموککاله بهت یادآوری میکنه که طبیعت هنوز هم میتونه از همه معمارها و نقاشهای دنیا قشنگتر کار کنه؛ فقط نیاز به چند هزار سال صبر داره!
